Wsparcie operacyjne instalacji OZE
Ustawa z dnia 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (ogłoszona w Dz.U. 2023 poz. 1762) wprowadza dla instalacji OZE, które korzystały już z mechanizmów przewidzianych przepisami ustawy, a którym upłynął już okres wsparcia, możliwość uzyskania nowej pomocy operacyjnej.
|
29 września 2023
31 sierpnia 2023 |
Dla instalacji o mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 1 MW, wykorzystujących różne rodzaje biogazu, hydroenergię czy też biomasę, zaprojektowano system dopłat do ceny rynkowej (podobny do funkcjonującego obecnie mechanizmu FIP). Wsparcie operacyjne w tym systemie jest przewidziane na maksymalnie 10 lat od daty pierwszego dnia sprzedaży energii elektrycznej, ale nie dłużej niż do 31 grudnia 2034 r.
Z kolei dla instalacji o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 1 MW, wykorzystujących do wytwarzania energii elektrycznej różne rodzaje biogazu, hydroenergię oraz biomasę - z uwzględnieniem układów hybrydowych, jej współspalania w dedykowanych instalacjach spalania wielopaliwowego oraz instalacji termicznego przekształcania odpadów w wysokosprawnej kogeneracji - przewidziano możliwość przystąpienia do aukcji na wsparcie operacyjne. Zwycięzca będzie otrzymywał wsparcie przez rok od wygrania aukcji, po czym będzie uprawniony do ponownego przystąpienia do kolejnej. Maksymalny okres wsparcia również potrwa nie dłużej niż do 31 grudnia 2034 r.
Jak podkreślił Urząd Regulacji Energetyki w Komunikacie z dnia 29 września 2023 r. (Nowelizacja ustawy o OZE: nowe systemy wsparcia, ważne rozwiązania dla energetyki lokalnej) systemy te są bardziej przyjazne dla wytwórców: przykładowo nie przewidują konieczności składania oświadczeń dotyczących pomocy publicznej.
Ponadto dla wsparcia operacyjnego przewidziano określenie referencyjnych cen operacyjnych w oparciu o odrębne od dotychczasowego rozporządzenia wykonawcze do ustawy OZE.
Możliwość skorzystania z tych przepisów przez wytwórców wymaga uzyskania odpowiedniego zaświadczenia od Prezesa URE albo potwierdzenia złożenia Prezesowi URE stosownej deklaracji oraz została uzależniona od wydania pozytywnej decyzji Komisji Europejskiej o zgodności pomocy publicznej przewidzianej w tych przepisach z rynkiem wewnętrznym albo uznania przez Komisję Europejską, że zmiany przepisów nie stanowią nowej pomocy publicznej.
Przepisy dotyczące tego systemu wejdą w życie 1 lipca 2025 r.
Energetyka lokalna |
Opublikowane w maju 2023 uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (druk UC99) wskazuje, iż równolegle do systemu modernizacji instalacji OZE istnieje potrzeba wdrożenia systemu wsparcia operacyjnego, lecz ograniczającego nakłady na przeprowadzenie niezbędnych inwestycji do poziomu niższego niż 25% nakładów na budowę nowej referencyjnej instalacji OZE. System ten umożliwiałby pokrycie uzasadnionych kosztów operacyjnych dla instalacji OZE po zakończeniu 15-letniego okresu wsparcia inwestycyjnego. Bez uzyskania projektowanej pomocy wytwórcy energii w ww. instalacjach nie byliby w stanie utrzymać zdolności produkcyjnych instalacji OZE po zakończeniu okresu wsparcia, co byłoby niekorzystne ze względów ochrony środowiska, w tym konieczności zwiększania ambicji w ograniczaniu emisji gazów cieplarnianych oraz konieczności utrzymania osiągniętego udziału OZE w końcowym zużyciu energii brutto. Wsparcie powinno dotyczyć uzasadnionych kosztów operacyjnych zapewniających rentowność produkcji energii przez pokrycie różnicy między kosztami operacyjnymi a przychodami ze sprzedaży energii po cenie rynkowej.
Stosownie do cyt. projektu podstawowe cechy systemu wsparcia operacyjnego to:
1) ze wsparcia może korzystać wytwórca energii w instalacji OZE, dla której upłynął okres „pierwotnego” wsparcia w ramach systemu świadectw pochodzenia, FIT, FIP lub aukcyjnego;
2) wsparcie nie może być łączone dla tego samego okresu z innym wsparciem operacyjnym (w tym np. rynek mocy, wsparcie dla wysokosprawnej kogeneracji);
3) wsparcie może być łączone ze wsparciem inwestycyjnym (np. dotacje i pożyczki NFOŚiGW) i nie podlega regule kumulacji (wysokość wsparcia operacyjnego nie jest kalkulowana z uwzględnieniem kosztów inwestycyjnych, dlatego nie zaistnieje sytuacja podwójnego finansowania tych samych kosztów z obu instrumentów);
4) poziom wsparcia dla instalacji odnawialnego źródła energii o mocy zainstalowanej elektrycznej niewiększej niż 1 MW określany jest dla trzech technologii: elektrowni wodnych, biomasowych i biogazowych w przedziałach mocowych uzasadniających dodatkowe różnicowanie poziomu wsparcia w ramach tych technologii. Wsparcie jest udzielane wytwórcom na zasadzie taryfy gwarantowanej.
5) w przypadku instalacji o mocy większej niż 1 MW wsparcie jest udzielane w formie kontraktu różnicowego realizowanego w oparciu o ofertę złożoną w aukcji na wsparcie operacyjne dla cen referencyjnych przypisanych do instalacji OZE w odpowiednich przedziałach technologiczno-mocowych.
|
|
LinkiWsparciem w tym systemie, poza elektrowniami wodnymi, biogazowymi i dedykowanymi instalacjami spalania biomasy,są objęte również układy hybrydowe, dedykowane instalacje spalania wielopaliwowego oraz instalacje termicznego przekształcania. Co kluczowe, w przypadku niewprowadzenia systemu wsparcia operacyjnego, instalacje, dla których nie ma ekonomicznego uzasadnienia przeprowadzania modernizacji czy znacznej modernizacji, co może w szczególności dotyczyć energetyki wodnej, mogą nie być w stanie pokryć kosztów operacyjnych tylko z przychodów pochodzących z rynku energii.
Wg projektodawców "sytuacją ze wszechmiar niekorzystną, zarówno w wymiarze lokalnym, jak i ze względu na zobowiązania wynikające z podwyższania ambicji międzynarodowych w zakresie celów OZE i redukcji emisji CO2, byłoby zatrzymanie działalności wytwarzania energii elektrycznej w takich instalacjach". Co więcej, wstrzymanie wytwarzania energii w istniejących instalacjach OZE może wymusić konieczność zwiększenia produkcji energii w instalacjach konwencjonalnych. Celowe jest zatem wprowadzenie sytemu, dzięki któremu wytwórcy posiadając perspektywę stabilnych przychodów przez kolejne lata, podejmą decyzję o kontynuowaniudziałalności wytwórczej w instalacji OZE. W sytuacji rynkowej, która zaistniała w 2022 r. zakłada się, że znacząca większość instalacji osiąga przychody zapewniające ich stabilne funkcjonowanie bez konieczności dodatkowego wsparcia operacyjnego.
W związku z tym projektodawca zdecydował się na wprowadzenie vacatio legis do dnia 1 lipca 2025 r., jednocześnie pozostając przy obserwacji sytuacji rynkowej, której zmiana mogłaby wpłynąć na skrócenie lub wydłużenie wspomnianego wyżej vacatio legis.
Ustawa o odnawialnych źródłach energii w brzmieniu ustalonym ustawą z dnia 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw, art. 184n (wchodzi w życie 1.10.2023 r.).
Art. 184n Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, w terminie do dnia 30 września 2025 r. maksymalną ilość i wartość energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, która może zostać sprzedana w drodze aukcji na wsparcie operacyjne w 2025 r., biorąc pod uwagę: 1) politykę energetyczną państwa oraz dotychczasowy udział energii i paliw wytworzonych w instalacjach odnawialnego źródła energii zużywanych w energetyce oraz w transporcie; 2) bezpieczeństwo funkcjonowania systemu elektroenergetycznego, jak również zobowiązania wynikające z umów międzynarodowych; 3) potrzebę ochrony środowiska naturalnego, w tym zmniejszenia zanieczyszczenia azotem pochodzenia rolniczego, a także redukcji emisji zanieczyszczeń atmosferycznych, w szczególności metanu; 4) potrzebę zapewnienia zrównoważonego gospodarowania zasobami wodnymi; 5) cele gospodarcze i społeczne, w tym udział wykorzystywanych technologii do wytwarzania energii lub paliw z odnawialnych źródeł energii w tworzeniu nowych miejsc pracy; 6) potrzebę efektywnego wykorzystania energii pierwotnej uzyskanej w wyniku jednoczesnego wytwarzania energii elektrycznej, ciepła, chłodu lub paliw pochodzących ze źródeł odnawialnych. |
|
Uzasadnienie opublikowanego w maju 2023 projektu ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (druk UC99)
System wsparcia operacyjnego umożliwiający pokrycie uzasadnionych kosztów operacyjnych dla instalacji OZE po zakończeniu dotychczasowego okresu wsparcia
W celu umożliwienia pokrycia uzasadnionych kosztów operacyjnych dla elektrowni wodnych, biomasowych, biogazowych i instalacji termicznego przekształcania odpadów oraz w przedziałach mocowych uzasadniających dodatkowe różnicowanie poziomu wsparcia w ramach tych technologii, które po zakończeniu dotychczasowego, pierwotnego wsparcia (w postaci świadectw pochodzenia lub prawa do korzystania z systemu FiT/FiP lub systemu aukcyjnego), są utrzymane w stanie technicznym umożliwiającym ich dalszą eksploatację przez kolejne 10 lat, jest niezbędne ustanowienie nowego, dedykowanego tym instalacjom systemu wsparcia operacyjnego, zapewniającego rentowność produkcji energii, przez pokrycie różnicy między kosztami operacyjnymi a przychodami ze sprzedaży energii po cenie rynkowej (premia). Założenia systemu wsparcia operacyjnego umożliwiającego pokrycie uzasadnionych kosztów operacyjnych dla instalacji OZE po zakończeniu dotychczasowego, pierwotnego okresu wsparcia: 1) wsparcie nie może być łączone dla tego samego okresu z innym wsparciem operacyjnym (np. rynek mocy, wsparcie dla wysokosprawnej kogeneracji); 2) wsparcie może być łączone ze wsparciem inwestycyjnym (np. dotacje i pożyczki NFOŚiGW) i nie podlega regule kumulacji (wysokość wsparcia operacyjnego nie jest kalkulowana z uwzględnieniem kosztów inwestycyjnych, dlatego nie zaistnieje sytuacja podwójnego finansowania tych samych kosztów z obu instrumentów); 3) poziom wsparcia jest określany dla elektrowni wodnych, biomasowych i biogazowych oraz w przedziałach mocowych uzasadniających dodatkowe różnicowanie poziomu wsparcia w ramach tych technologii. W przypadku instalacji większych niż 1 MW w wsparcie przysługuje również dedykowanym instalacjom spalania wielopaliwowego, układom hybrydowym oraz instalacjom termicznego przekształcania odpadów. Z przeprowadzonych kalkulacji ekonomicznych wynika, że technologie te, po zakończeniu okresu amortyzacji instalacji, nadal mogą wymagać wsparcia przeznaczonego na pokrycie różnicy między kosztami operacyjnymi a przychodami ze sprzedaży energii po cenie rynkowej. Wysokie koszty wiążą się z koniecznością, w zależności od technologii, zakupu substratu, paliwa czy uiszczenia wysokich opłat i kosztów związanych z użytkowaniem stopnia wodnego. Instalacje OZE o mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 1 MW System wsparcia operacyjnego ma w założeniu wspierać wytwórców w sposób analogiczny do systemów istniejących, a także do systemu wsparcia modernizacji. Dlatego też dla instalacji o mocy nie większej niż 1 MW wsparcie będzie udzielane na zasadzie dopłat do ceny rynkowej. Cechy operacyjnego systemu wsparcia na zasadzie dopłat do ceny rynkowej: 1) wsparcie może być udzielane na 10 lat; wysokość wsparcia – inaczej niż w systemach FIT, FIP i aukcyjnym dla instalacji nowych oraz zmodernizowanych – nie jest gwarantowana dla całego okresu na poziomie, przy którym instalacja wchodzi do systemu. Wsparcie zależy bowiem od ceny energii na rynku, a cena referencyjna może być zmieniana raz w roku po analizie kosztów wykonywanej odrębnie dla technologii oraz przedziałów mocowych. Ze względu na obowiązek przeprowadzenia analizy i możliwość zmiany ceny referencyjnej nie jest ona waloryzowana o wskaźnik inflacji; 2) faktyczna i zindywidualizowana różnica między poziomem kosztów a ceną rynkową energii dla konkretnej instalacji nie jest weryfikowana; 3) minister właściwy do spraw klimatu określi, w drodze rozporządzenia, do dnia 30 września każdego roku, referencyjną cenę operacyjną w złotych za 1 MWh, odrębnie dla instalacji OZE, w których stosuje się poszczególne rodzaje odnawialnych źródeł energii oraz w przedziałach mocy, po wcześniejszej analizie kosztów operacyjnych dla poszczególnych typów instalacji, ceny rynkowej i relacji wzajemnej tych parametrów; 4) przy określaniu wartości ceny referencyjnej minister właściwy do spraw klimatu bierze pod uwagę koszty operacyjne wytwarzania energii elektrycznej z OZE w poszczególnych technologiach objętych systemem wsparcia. Instalacje OZE o mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 1 MW Z art. 4 ust. 4 RED II wynika obowiązek udzielania wsparcia w drodze konkurencyjnej procedury aukcyjnej. RED II przewiduje odstępstwo od tego obowiązku jedynie w odniesieniu do małych instalacji i projektów demonstracyjnych. Dlatego wsparcie dla tych instalacji przewiduje odrębne aukcje na wsparcie operacyjne. Podobnie jak w istniejącym systemie aukcyjnym, aukcje na wsparcie operacyjne będą przeprowadzane dla koszyków technologicznych uwzględniających instalacje OZE wykorzystujące biogaz w różnej formie, hydroenergię, biomasę, dedykowane instalacje spalania biomasy, dedykowane instalacje spalania wielopaliwowego, układy hybrydowe oraz instalacje termicznego przekształcania odpadów w wysokosprawnej kogeneracji. Wytwórcy przez wygraną w aukcji na wsparcie operacyjne ustalają poziom wsparcia na kolejny rok kalendarzowy. Przyznanie wsparcia w kolejnym roku wiąże się z udziałem w kolejnej aukcji na wsparcie operacyjne. Pomoc publiczna Wsparcie przewidziane w ramach każdego z dwóch powyższych mechanizmów (modernizacji oraz wsparcia operacyjnego) stanowi pomoc publiczną, podlega więc notyfikacji i ocenie Komisji Europejskiej pod kątem zgodności z warunkami dopuszczalności tej pomocy określonymi w przepisach unijnych i nie będzie mogło być udzielone przed udzieleniem formalnej zgody. |