Aby polskie przedsiębiorstwa mogły skorzystać z unijnej rezerwy uprawnień do emisji dla nowych lub rozbudowywanych instalacji potrzebna jest pilna nowelizacja przepisów. To samo dotyczy możliwości zakupu w 2012 r. uprawnień do emisji trzeciego okresu rozliczeniowego na polskiej platformie aukcyjnej.
Ministerstwo Środowiska opublikowało Założenia projektu ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (projekt z dnia 7 marca 2012 r.)
Nowa ustawa jest niewątpliwie niezbędna mając na uwadze w zasadzie ignorowanie przez tę, obecnie obowiązującą, nowych zasad EU ETS, które będą obowiązywać za kilka miesięcy od 1 stycznia 2013 r.
Dwie sprawy, które w cyt. Założeniach zwracają szczególną uwagę to kwestia dostępu do uprawnień z unijnej rezerwy oraz tzw. wczesnych aukcji uprawnień do emisji trzeciego okresu rozliczeniowego. Oba te tematy są aktualnie zablokowane na skutek braku odpowiednich przepisów, które umożliwiłyby polskim podmiotom, w tym prowadzącym instalacje, operatorom statków powietrznych, na działanie w systemie na takich samych zasadach jak podmioty z pozostałych państw członkowskich.
Jak wynika to z zapisów samych Założeń brak wprowadzenia powyższych przepisów spowoduje, że „prowadzący instalacje nowe nie będą mieli możliwości skorzystania z unijnej rezerwy uprawnień, obejmującej instalacje, które uzyskały zezwolenia po dniu 30 czerwca 2011 r. oraz instalacje, w których po tej dacie znacząco zwiększyła się zdolność produkcyjna (uzasadniająca dokonanie dodatkowych przydziałów uprawnień do emisji z unijnej rezerwy). Jedna z zasad wprowadzonych przez Komisję Europejską w odniesieniu do rozdziału uprawnień do emisji dla instalacji nowych stanowi, iż „first come, first served”, co oznacza, iż uprawnienia będą przydzielane według kolejności zgłoszeń. W związku z powyższym, konieczne jest wprowadzenie przepisów pozwalających krajowym prowadzącym instalacje, posiadającym instalacje, które spełniają kryteria określone dla instalacji nowej, na jak najszybsze składanie wniosków o przydział uprawnień do emisji z unijnej rezerwy”.
Jak widać sprawa jest bardzo niepokojąca i wymaga ścisłego nadzoru – szczególnie ze strony instalacji potencjalnie ubiegających się o przydział uprawnień z rezerwy.
Drugą, nie mniej istotną przesłankę niezwłocznego wprowadzenia przedmiotowych przepisów stanowi konieczność normatywnego ujęcia wczesnych aukcji uprawnień do emisji, które Rzeczpospolita Polska (podobnie jak inne państwa członkowskie) jest obowiązana przeprowadzić już w roku 2012.
Zgodnie z załącznikiem I do rozporządzenia Komisji (UE) nr 1210/2011 z dnia 23 listopada 2011 r. zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 1031/2010 w szczególności w celu określenia wolumenów uprawnień do emisji gazów cieplarnianych, które mają zostać sprzedane na aukcji przed 2013 r., Rzeczpospolita Polska ma do zbycia w 2012 r. uprawnienia do emisji w liczbie 14 698 000 z puli przeznaczonej dla instalacji, jak również ma udział w 15% puli uprawnień do emisji, w ramach całej Unii Europejskiej, przeznaczonych do sprzedaży w drodze aukcji wynikających z wykonywanych operacji lotniczych.
Tyle ww. Założenia. W obu sprawach wydaje się jednak, iż Polska jest zdecydowanie opóźniona, w tej drugiej chyba nawet bardziej. Po podjęciu decyzji o realizacji własnej platformy aukcyjnej (co należy ocenić jako decyzję śmiałą ale mającą swój sens pod warunkiem jej konsekwentnej i odpowiednio wcześnie przygotowanej realizacji) niestety, jak dotychczas w sprawie cicho. Jednak cisza to zły sygnał, bowiem z dwóch państw, które obok Polski podjęły decyzję o budowie własnej platformy aukcyjnej Niemcy wybrały już do realizacji projektu giełdę EEX, natomiast Wielka Brytania jest w trakcie realizacji przetargu. W Polsce przetarg dopiero zamierza się ogłosić. Co gorsza nie ma przepisów, które umożliwiałyby funkcjonowanie takiej platformy.
Rozumiem, że tymi przepisami miałaby w zamierzeniu być ustawa, której założenia właśnie opublikowano. Trochę to jakby późno biorąc pod uwagę, iż „wczesne aukcje” mają się odbyć jeszcze w 2012 r. No ale zobaczymy. Problemów jednak jest więcej. Stosownie do rozporządzenia o aukcjach uprawnień do emisji platformę powinien organizować finansowy rynek regulowany (czyli w polskich realiach na teraz zapewne Giełda Papierów Wartościowych). Operatorzy instalacji powinni mieć jednak, stosownie do unijnych przepisów, zapewniony bezpośredni dostęp do tego rynku co wymagać będzie zmiany polskich przepisów dotyczących rynku finansowego. To tylko przykład rodzaju potrzebnych zmian legislacyjnych – koniecznych w zasadzie od zaraz.
Dodajmy już porządkowo tylko, iż stosownie do zapisu w Założeniach nowa ustawa winna wejść w życie w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia wraz z jednoczesnym uchyleniem dotychczasowej ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. (z wyjątkiem niektórych przepisów, które będą obowiązywały do dnia 31 grudnia 2012 r.).