Co niepokoi w najwyższym stopniu to fakt, iż mimo znacznego upływu czasu od przyjęcia pakietu klimatycznego, Komisja Europejska w Wytycznych nadal nie ujawniła zasad, jakimi będzie się kierować przy ocenie derogacji w kontekście reżimu prawnego pomocy publicznej. Taka lakoniczność w tym przedmiocie to stanowczo za mało na tym etapie sprawy i przy narzuconych dyrektywą założeniach harmonogramowych.
Kontynuując wątki wywołane publikacją przez Komisję Europejską Komunikatu „Wytyczne w zakresie nieobowiązkowego stosowania art. 10c dyrektywy 2003/87/WE” (2011/C 99/03) (Dz.U. C 99 z 31.3.2011, s. 9 – dalej: „Wytyczne”) przechodzę poniżej do dalszych problematycznych kwestii.
Derogacja a reżim prawny pomocy publicznej – interakcje nadal nieznane, wiadomo tylko, że brakuje czasu
1. Aby przyjąć bazę dla dalszych uwag przytoczę na wstępie dosłownie punkt 27 Wytycznych:
„Komisja zauważa również, że przydzielanie bezpłatnych uprawnień do emisji wytwórcom energii elektrycznej oraz finansowanie odpowiadających inwestycji zgodnie z wymogami art. 10c dyrektywy 2003/87/WE zasadniczo obejmuje pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE. Zgodnie z art. 108 ust. 3 TFUE państwa członkowskie muszą powiadomić Komisję o środkach obejmujących pomoc państwa. Po dokonaniu zgłoszenia państwa członkowskie nie mogą wdrożyć proponowanych środków do czasu podjęcia przez Komisję ostatecznej decyzji. Komisja zamierza przyjąć w najbliższej przyszłości kryteria kompatybilności dla oceny tego rodzaju pomocy. Wniosek złożony zgodnie z art. 10c ust. 5 dyrektywy 2003/87/WE oraz jakakolwiek późniejsza decyzja Komisji pozostają bez uszczerbku dla obowiązku zgłoszenia przez państwo członkowskie pomocy państwa zgodnie z art. 108 TFUE, zaś państwa członkowskie powinny odpowiednio planować przedłożenie wymaganych zgłoszeń pomocy państwa. Podczas oceny przydziałów bezpłatnych uprawnień oraz planów krajowych na mocy art. 107 ust. 3 TFUE Komisja zagwarantuje, że plany nie powodują nadmiernego zakłócenia konkurencji, z uwzględnieniem leżącego we wspólnym interesie celu art. 10c dyrektywy 2003/87/WE. W szczególności jeżeli w planie krajowym przewidziano koncentrację pomocy na ograniczonej liczbie beneficjentów, lub też jeżeli pomoc prawdopodobnie wzmocni pozycję rynkową beneficjentów, państwa członkowskie powinny wykazać, że pomoc nie zakłóci nadmiernie konkurencji poza takim zakłóceniem, jakie jest niezbędne w świetle ogólnych celów niniejszej dyrektywy”.
Co z tego wynika? Ano, kwestie pomocy publicznej stanowią (obok zagadnienia „dopasowania” wartości nieodpłatnej alokacji do wartości inwestycji ujętych dla danego przedsiębiorstwa w krajowym planie oraz transferów funduszy pomiędzy przedsiębiorstwami – o czym dalej) wg mojej opinii największy problem związany z potencjalnym skorzystaniem z derogacji. Pomoc publiczna w kontekście nieodpłatnych alokacji uprawnień do emisji i tzw. „windfall profits” była przedmiotem drobiazgowych analiz już w pierwszym i drugim okresie rozliczeniowym. Nie wydaje się, aby wszystkie unijne reguły rządzące przyznawaniem pomocy publicznej były drobiazgowo przestrzegane przy konstrukcji systemu EU ETS ale ze względu na powszechne obowiązywanie w latach 2005 – 2012 zasady grandfatheringu i nieodpłatnych alokacji, przyjęto w tym zakresie uproszczone zasady. Nie znaczy to jednak, aby problem nie był dostrzegany.
Biorąc pod uwagę przeciwną regułę obowiązującą w EU ETS dla sektora elektroenergetyki od 2013 roku (którą jest auctioning) obawiam się, iż ta puszka Pandory teraz się otworzy dla każdego podmiotu, który chciałby skorzystać z derogacji.
Co niepokoi w najwyższym stopniu to fakt, iż mimo znacznego upływu czasu od przyjęcia pakietu klimatycznego, Komisja Europejska w Wytycznych nadal nie ujawniła zasad, jakimi będzie się kierować przy ocenie tych kwestii (patrz zapis w punkcie 27 Wytycznych: „Komisja zamierza przyjąć w najbliższej przyszłości kryteria kompatybilności dla oceny tego rodzaju pomocy”). Taka lakoniczność w tym przedmiocie to stanowczo za mało na tym etapie sprawy i przy narzuconych dyrektywą założeniach harmonogramowych.
Na marginesie, spodziewam się, iż gdy Komisja Europejska w końcu zdecyduje się ujawnić wskazane „kryteria kompatybilności” derogacji z zasadami pomocy publicznej, będziemy mieli do czynienia z wysokiego lotu ekwilibrystyką prawniczą, która powinna być przedmiotem intensywnego zainteresowania dla każdego podmiotu zainteresowanego skorzystaniem z derogacji ale trzeba założyć także, iż będzie drobiazgowo analizowana przez podmioty zainteresowane podważeniem całego procesu poprzez zarzuty z obszaru naruszenia zagwarantowanych traktatowo zasad konkurencyjności.
2. Jeżeli ktokolwiek oczekiwał dotychczas, iż przedłożenie przez Państwo Członkowskie krajowego planu inwestycyjnego (KPI) stosownie do artykułu 10c(5) dyrektywy 2003/87/WE i nieodrzucenie tego planu przez Komisję w terminie sześciu miesięcy od jego otrzymania (patrz artykuł 10c ust. 6 dyrektywy) „załatwi” kwestie notyfikacji i akceptacji przez Komisję związanej z KPI pomocy publicznej, aktualnie, po lekturze Wytycznych, powinien się pozbyć wszelkich złudzeń.