Wyznaczony operator rynku energii elektrycznej (Nominated Electricity Market Operator - NEMO) to podmiot wyznaczony przez właściwy organ do wykonywania zadań związanych z jednolitym łączeniem rynków dnia następnego (RDN) lub dnia bieżącego (RDB) - art. 2 pkt 23 rozporządzenia Komisji (UE) 2015/1222 z dnia 24 lipca 2015 r. ustanawiającego wytyczne dotyczące alokacji zdolności przesyłowych i zarządzania ograniczeniami przesyłowymi (Rozporządzenie CACM).
|
25 czerwca 2020
Publikacja przez Operatora Systemu Przesyłowego wersji roboczej zaktualizowanych Załączników E do Standardów technicznych systemu WIRE wer.12.1. Zaktualizowane Załączniki rozszerzają Standardy techniczne systemu WIRE o zagadnienia umożliwiające działanie w polskim obszarze rynkowym kilku Wyznaczonych Operatorów Rynku Energii Elektrycznej (NEMO). Aktualizacja polega na dostosowaniu istniejących dokumentów związanych z działalnością w Polsce NEMO w ramach procesów Jednolitego łączenia Rynków.
|
Analogiczna definicja znajduje się w art. 2 pkt 8 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/943 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie rynku wewnętrznego energii elektrycznej.
Zgodnie z art. 4 ust. 2 Rozporządzenia CACM każde państwo członkowskie UE było zobowiązane zapewnić aby w każdym obszarze rynkowym na terytorium tego państwa był wyznaczony co najmniej jeden NEMO, przy czym w przypadku gdy na danym rynku obowiązywał monopol prawny w odniesieniu do obrotu energią na Rynku Dnia Następnego (RDN) i Rynku Dnia Bieżącego (RDB) wówczas zainteresowane państwo członkowskie musiało w ciągu dwóch miesięcy od daty wejścia w życie CACM powiadomić o tym fakcie Komisję Europejską i mogło odmówić wyznaczenia więcej niż jednego NEMO na obszar rynkowy (art. 5 ust. 1 CACM).
Polska nie skorzystała z tego mechanizmu i aktualnie na polskim rynku działa trzech operatorów NEMO:
- Towarowa Giełda Energii S.A. została wyznaczona jako NEMO do przeprowadzenia jednolitego łączenia rynków dania następnego i dnia bieżącego dla polskiego obszaru rynkowego decyzją Prezesa URE z dnia 2 grudnia 2015 r.,
- od dnia 5 kwietnia 2016 r. również EPEX SPOT SE ma prawo oferować jako NEMO usługi obrotu energią na rynkach dnia następnego oraz dnia bieżącego z dostawą do Polski,
- następnie wyznaczenie na NEMO do przeprowadzania jednolitego łączenia rynków dnia następnego i dnia bieżącego dla polskiego obszaru rynkowego otrzymał na podstawie Decyzji Prezesa URE z dnia 22 kwietnia 2016 r. Nord Pool AS.
Wyznaczenie NEMO następuje na początkowy okres czterech lat.
Zgodnie z Decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 5 czerwca 2017 zatwierdzającą Warunki dotyczące alokacji międzyobszarowych zdolności przesyłowych i innych niezbędnych mechanizmów umożliwiających działanie więcej niż jednego NEMO w Polsce, o których mowa w art. 45 i 57 rozporządzenia CACM (Warunki MNA), w polskiej strefie cenowej została przyjęta koncepcja ”multi-hub”, stosownie do której każdy NEMO przypisany jest do jednego węzła a zdolności przesyłowe pomiędzy węzłami poszczególnych NEMO (w tej strefie cenowej) są nieograniczone w normalnych warunkach rynkowych.
Zgodnie z przyjętą koncepcją wszystkie zlecenia złożone w polskiej strefie cenowej traktowane są przez operatora łączenia rynków MCO jako złożone w tym samym obszarze rynkowym; oznacza to także jednolitą cenę rozliczeniową dla wszystkich NEMO działających w Polsce - z wyjątkiem sytuacji awaryjnych (patrz „Rynek Bilansujący w warunkach funkcjonowania Wielu Wyznaczonych Operatorów Rynku Energii (NEMO), Spotkanie informacyjne dotyczące modyfikacji zasad RB wprowadzanych Kartą aktualizacji nr CB/18/2018 IRiESP”, PSE S.A, Sebastian Krupiński, 17 maja 2018 r.).
Uczestnicy Rynku mają możliwość uczestniczyć w procesie jednolitego łączenia rynków dnia następnego za pośrednictwem dowolnego NEMO.
W Warunkach MNA przyjęto również rozwiązanie oparte na modelu „preferowanego spedytora”, w ramach którego istnieje wiele podmiotów świadczących usługi spedycyjne i każdy NEMO ma możliwość wyboru preferowanego partnera do przeprowadzenia rozliczeń transakcji wynikających z mechanizmu łączenia rynków.
Spedytor (ang. shipping agent) jest zdefiniowany w art. 2 Rozporządzenia CACM.
Spedytorzy pośredniczą w transferze sald (pozycje handlowe netto pomiędzy kontrahentami centralnymi (central counterparty - CCP)).
W przyjętym rozwiązaniu preferowanego spedytora z definicji rolę tę pełnią CCP wskazani przez poszczególnych NEMO.
Wdrożenie NEMO w obszarze rynku bilansującego
Wdrożenie NEMO w obszarze rynku bilansującego nastąpiło Kartami Aktualizacji Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowe (IRiESP) Nr CB/18/2018 oraz CB/22/2019.
Kartą aktualizacji nr CB/18/2018 IRiESP-Bilansowanie zatwierdzoną przez Prezesa URE w dniu 30.11.2018 r. dostosowano zasady funkcjonowania rynku bilansującego w obszarze dotyczącym giełd energii, w tym m.in.: sposobu reprezentacji NEMO na rynku bilansującym, zasad nominacji i procedur działania OSP w przypadku niezbilansowania NEMO, zasad komunikacji oraz wymiany danych pomiędzy OSP i NEMO.
Kartą aktualizacji nr CB/18/2018 wprowadzono m.in. następujące zmiany:
1. nazwa Jednostki Grafikowej Wymiany Międzysystemowej Uczestnika Rynku Bilansującego nierównoległej (JGWMUn) została zmieniona na Jednostkę Grafikową Wymiany Międzysystemowej Uczestnika Rynku Bilansującego jednolitego łączenia rynków (JGWMUmc), JGWMUmc została przypisana do Uczestnika Rynku Bilansującego typu Giełda Energii (URBGE) pełniącego funkcję NEMO pod warunkiem zawarcia stosowanej umowy z OSP, JGWMUmc odpowiada za wymianę energii pomiędzy NEMO w ramach polskiej strefy cenowej oraz wymianę międzyobszarową;
2. opracowano procedurę zgłaszania danych przez URBGE pełniących funkcję NEMO w ramach procesu jednolitego łączenia rynków dnia następnego;
3. JGWMUmc może być przypisana jedynie do URBGE, a zatem pozostali uczestnicy rynku jak wytwórcy, odbiorcy, spółki obrotu oraz OSD nie mogą posiadać JGWMUmc;
4. alokacja międzyobszarowych zdolności przesyłowych w ramach procesu jednolitego łączenia rynków Dnia Następnego może być realizowana jedynie dla połączeń stałoprądowych – LitPol Link oraz SwePol;
5. URBGE pełniący funkcję NEMO ma obowiązek publikacji na swojej stronie internetowej oferowanych oraz alokowanych w ramach procesu jednolitego łączenia rynków Dnia Następnego zdolności przesyłowych;
5. Dla JGWMUmc skorygowana ilość dostaw energii (ES) jest równa zweryfikowanej ilości dostaw energii (EZ).
Generalne założenia leżące u podstaw implementacji Karty aktualizacji nr CB/18/2018 IRiESP zostały wymienione w wyżej wymienionej prezentacji PSE S.A z 17 maja 2018 r.
Należą do nich:
1. NEMO Koordynator zobligowany jest do przekazania wyników procesu jednolitego łączenia rynków dnia następnego (WMC) do PSE;
2. wyniki Jednolitego Łączenia Rynków Dnia Następnego zawierają:
- pozycję netto polskiej strefy cenowej,
- pozycję netto każdego NEMO trading hub,
- przepływy handlowe na połączeniach międzyobszarowych objętych alokacją zdolności przesyłowych w ramach procesu jednolitego łączenia rynków dnia następnego,
3. NEMO Koordynator nominuje sumaryczną wielkość przepływu handlowego na danych połączeniu bez rozróżnienia, która jego część odpowiada transakcjom zawartym u danego NEMO;
4. każdy NEMO nominuje pozycję swoich jednostek grafikowych, w tym pozycję JGWMUmc, która odpowiada pozycji netto danego NEMO trading hub;
5. komunikacja na linii PSE – NEMO realizowana jest za pomocą systemu WIRE;
6. w przypadku stwierdzenia niezgodności pomiędzy nominowanymi przez NEMO w Polsce przepływami handlowymi a nominowanymi przepływami handlowymi wymiany międzysystemowej zgłoszonymi przez operatora zagranicznego systemu przesyłowego, NEMO mają możliwość dokonania ponownej nominacji przepływu (cykl korekt);
7. w przypadku gdy nie uda się nominować poprawnych wartości przepływu w wyznaczonym czasie, OSP dostosuje przepływ do mniejszej z dwóch wartości, tj. wartości nominowanej przez NEMO oraz wartości zgłoszonej przez zagranicznego OSP;
8. w powyższym przypadku pozycja netto NEMO trading hub zostanie zmniejszona proporcjonalnie do pozycji netto danego NEMO, a w konsekwencji NEMO będzie zobowiązany zbilansować JGWMUmc;
9. zasada priorytetu nominacji USE dla URBGE jest zachowana.
Dalsza implementacja uregulowań dot. NEMO w zakresie funkcjonowania rynku bilansującego nastąpiła w Karcie aktualizacji nr CB/22/2019 Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej - Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi.
Wymieniony dokument:
1. rozszerza katalog podmiotów, które mogą być reprezentowane na Rynku Bilansującym jako Uczestnik Rynku Bilansującego typu Giełda Energii (URBGE) o podmioty pełniące funkcję NEMO albo będące izbą rozliczeniową NEMO (CCP NEMO);
2. określa warunki uczestnictwa w wymianie międzysystemowej na połączeniach niesynchronicznych Polska - Szwecja i Polska - Litwa w związku z alokacją zdolności przesyłowych na tych połączeniach w ramach procesu Jednolitego łączenia Rynków Dnia Następnego;
3. przypisuje Jednostkę Grafikową Wymiany Międzysystemowej Uczestnika Rynku Bilansującego jednolitego łączenia rynków (JGWMUmc) do URBGE pełniącego funkcję NEMO albo CCP NEMO pod warunkiem zawarcia z OSP umowy MNA Operational Agreement (MNA OA);
4. określa sposób wyznaczania rzeczywistych ilości dostaw energii (ER) dla JGWMUmc jako równej ilości energii odpowiadającej przyjętej do realizacji pozycji netto danego URBGE, wynikającej z procesu jednolitego łączenia rynków;
5. uwzględnia w zasadach wyznaczania rynkowej ceny energii elektrycznej cen energii elektrycznej i wolumenów energii określonych w systemie kursu jednolitego na Rynkach Dnia Następnego prowadzonych przez wszystkich URBGE;
6. wprowadza procedurę zgłaszania danych przez URBGE pełniących funkcję NEMO w ramach procesu Jednolitego łączenia Rynków Dnia Następnego określającą:
a. ogólne zasady zgłaszania danych w ramach procesu Jednolitego łączenia Rynków Dnia Następnego, tj. dostarczenia Wyników Jednolitego łączenia Rynków Dnia Następnego (WMC) oraz dostarczenia Grafików Jednolitego łączenia Rynków Dnia Następnego (GMC),
b. tryb i harmonogram zgłaszania WMC oraz GMC;
c. zasady weryfikacji i uzgadniania WMC oraz GMC przez OSP.
Jak wskazano w ww. Karcie aktualizacji nr CB/22/2019 przyjęte rozwiązania „dotyczą połączeń niesynchronicznych: LitPol Link oraz SwePol Link, na których aktualnie jest realizowany proces Jednolitego łączenia Rynków Dnia Następnego. Niemniej jednak, wdrażane rozwiązanie ma charakter otwarty i docelowo zostanie rozszerzone o połączenia na profilu synchronicznym jak tylko zostanie wdrożony na nich mechanizm jednolitego łączenia rynków.”
Kalendarium regulacyjne
25 czerwca 2020
Publikacja przez Operatora Systemu Przesyłowego wersji roboczej zaktualizowanych Załączników E do Standardów technicznych systemu WIRE wer.12.1.
Zaktualizowane Załączniki rozszerzają Standardy techniczne systemu WIRE o zagadnienia umożliwiające działanie w polskim obszarze rynkowym kilku Wyznaczonych Operatorów Rynku Energii Elektrycznej (NEMO).
Aktualizacja polega na dostosowaniu istniejących dokumentów związanych z działalnością w Polsce NEMO w ramach procesów Jednolitego łączenia Rynków.
21 października 2019 r.
Decyzja Prezesa URE z dnia 21 października 2019 r. znak DRR.WRE.4320.6.2019.PSt
9 października 2019 r.
Decyzja Prezesa URE z dnia 9 października 2019 r. znak DRR.WRE.4320.2.2019.PSt
31 maja 2019
Karta Aktualizacji IRiESP Nr CB/22/2019
30 listopada 2018
Zatwierdzenie przez Prezesa URE Karty aktualizacji nr CB/18/2018 IRiESP-Bilansowanie
30 kwietnia 2018
5 czerwca 2017
22 kwietnia 2016
Wyznaczenie Nord Pool AS decyzją Prezesa URE jako NEMO do przeprowadzenia jednolitego łączenia rynków dania następnego i dnia bieżącego dla polskiego obszaru rynkowego
5 kwietnia 2016
Wyznaczenie EPEX SPOT SE decyzją Prezesa URE jako NEMO do przeprowadzenia jednolitego łączenia rynków dania następnego i dnia bieżącego dla polskiego obszaru rynkowego
2 grudnia 2015
Wyznaczenie Towarowej Giełdy Energii S.A. decyzją Prezesa URE jako NEMO do przeprowadzenia jednolitego łączenia rynków dania następnego i dnia bieżącego dla polskiego obszaru rynkowego
25 lipca 2015
Rozporządzenie Komisji (UE) 2015/1222 z dnia 24 lipca 2015 r. ustanawiające wytyczne dotyczące alokacji zdolności przesyłowych i zarządzania ograniczeniami przesyłowymi (Rozporządzenie CACM), opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE
|
|
Dokumentacja |
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/943 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie rynku wewnętrznego energii elektrycznej, art. 2 pkt 8
|
|
Linki |
Nominated Electricity Market Operator (NEMO)